Nefesin Ritmi, Hafızanın Anahtarı: Yeni Araştırma Bir Bağlantıyı Ortaya Çıkarıyor
Nefes almak, yalnızca yaşamsal bir fonksiyon değil, aynı zamanda hafıza gibi bilişsel süreçleri de doğrudan etkileyen ritmik bir döngüdür. Son yıllardaki araştırmalar, solunumun sinirsel işleyiş ve hatırlama üzerindeki rolünü ortaya koyuyor.
LMU Psikoloji Bölümü’nden Dr. Thomas Schreiner liderliğindeki bir ekip, Berlin Max Planck İnsan Gelişimi Enstitüsü ve Oxford Üniversitesi’nden araştırmacılarla iş birliği yaparak bir çalışma gerçekleştirdi. Çalışmada 18 katılımcıdan 120 görseli belirli kelimelerle eşleştirmeleri istendi. İlişkilendirme aşamasından sonra katılımcıların bu eşleşmeleri hatırlamaları ve iki saatlik bir uyku sonrasında tekrar test edilmeleri sağlandı. Bu süreçte EEG ile beyin aktiviteleri ve nefes alışverişleri kaydedildi.
Bulgular: Nefes Ritmi Hatırlamayı Kolaylaştırıyor
Journal of Neuroscience’da yayımlanan sonuçlara göre, katılımcılar hatırlatma ipuçlarını nefes alma (inhalasyon) sırasında veya hemen öncesinde aldıklarında kelime-görsel eşleşmelerini daha iyi hatırladılar. Gerçek anı çağırma sürecinin ise nefes verme (ekshalasyon) aşamasında gerçekleştiği gözlendi.
Dr. Schreiner’e göre bu durum “işlevsel bir çatallanmaya” işaret ediyor:
“Nefes alma, ipucunun alınması için uygun bir anken; nefes verme, anının beyinde yeniden yapılandırılması için uygun bir an.”
Beyin Dalgaları ve Hafızanın İzleri
EEG kayıtlarında başarılı hatırlamayla ilişkilendirilen iki sinirsel işaret tespit edildi:
-
Alfa ve beta dalgalarının zayıflaması – beynin dış uyaranlara daha az odaklanıp hatırlamaya yöneldiğini gösteriyor.
-
Bellek yeniden aktivasyonu – öğrenme sırasında görülen sinirsel örüntülerin hatırlama sırasında tekrar canlanması.
Bireysel Farklılıklar ve Gelecek Araştırmalar
Çalışma, solunum ile sinirsel süreçler arasındaki senkronizasyon derecesinin kişiden kişiye değişebileceğini ortaya koydu. Bazı bireylerde nefes ritmi ile beyin aktivitesi daha uyumlu işliyor ve bu da hatırlama performansını olumlu etkileyebiliyor.
Dr. Schreiner, “Solunum, hafıza süreçleri için doğal bir hız belirleyicidir ve bedenimizle beynimizin ne kadar yakın etkileşim içinde olduğunu gösterir,” diyor.
Çalışmanın baş yazarı Esteban Bullón Tarrasó ise, “Günlük yaşama uyarlanabilecek stratejiler geliştirmek için, nefesi kontrollü şekilde yönlendiren çalışmalara ve eski anılar üzerine daha fazla araştırmaya ihtiyaç var,” diye ekliyor.
Nefes alıp verme ritmimiz, hafızanın erişim ve geri çağırma aşamalarını zamanlayarak hatırlama sürecini doğal olarak destekliyor. Bu bulgu, beden-zihin bağlantısının hafıza üzerindeki somut etkisini bilimsel verilerle ortaya koyuyor.
Kaynak: 2025-Journal of Neuroscience
