Deja Vu Nedir? Bilim Ne Diyor?
Deja Vu Nedir?
“Daha önce görülmüş” anlamına gelen deja vu, bir olayı daha önce yaşamış veya bir yeri daha önce görmüş olma hissidir. Bu, son derece yaygın ve normal bir deneyimdir; insanların %60-70’i hayatında en az bir kez bu hissi yaşar.
Bilim Ne Diyor?
Popüler kültürdeki gizemli açıklamaların (geçmiş yaşamlar, matriks hataları vb.) aksine, deja vu beynimizin işleyişiyle ilgili bir olgudur. İşte bilimsel bulgular:
1-Epilepsi ile Bağlantı: Deja vu’nun en güçlü açıklamalarından biri, beynin hafıza merkezi olan temporal lob ve hipokampüs ile ilişkilidir. Epilepsi nöbeti geçiren bazı hastalar, nöbetin hemen öncesinde yoğun ve uzun süren bir deja vu hissi yaşarlar. Bu, beyinde anormal bir elektriksel aktivitenin (deşarj) olduğunun göstergesidir. Bilim insanları bu bölgeyi uyararak aynı hissi yapay olarak oluşturmayı başarmıştır.
2-Bilinçaltı İşleme (Altıncı His Teorisi): Melbourne’den Profesör Piers Howe’a göre deja vu, bir tür “bilinçaltı farkındalık” olabilir. Yaptığı deneylerde, insanların bir şeydeki değişikliği bilinçli olarak fark edemedikleri halde, bir şeylerin “farklı” olduğunu hissettikleri görülmüştür. Yani beynimiz, biz farkında olmadan çok daha fazla ayrıntıyı işler. Deja vu, bu bilinçaltı bilginin, “aşinalık” hissi olarak bilincimize çıkmasıyla oluşabilir.
3-Hafıza Kontrol Mekanizması: St Andrews Üniversitesi’ndeki bir araştırma, deja vu sırasında beynin ön bölgelerinin (hafıza çatışmasını çözmekle görevli bölgeler) aktifleştiğini göstermiştir. Deja vu, beynin “Bu anıyı daha önce yaşadın mı?” sorusunu kontrol ettiği ve “Hayır, yaşamadın” sonucuna vardığı sağlıklı bir hafıza kontrol mekanizması olarak yorumlanmaktadır.
Deja vu gizemli veya doğaüstü bir durum değil, karmaşık ve sağlıklı bir beynin çalışmasının bir parçasıdır. Beynimiz, bazen bize “daha önce yaşanmış” gibi gelen bu hissi üreterek aslında hafıza sistemlerimizin düzgün çalıştığını gösterir. Yani, bir dahaki sefere deja yaşarsanız, bu beyninizin normal ve karmaşık işleyişinin bir işaretidir.
Bu makale Pursuit’te yayınlanmıştır.
