Kripto para dünyasına yeni adım attıysanız bazı terimler size yabancı gelebilir. “Blockchain ne ki?”, “Altcoin derken?” gibi sorular kafanızı kurcalıyorsa doğru yere geldiniz. :) Bu yazıda en çok duyacağınız kripto para terimlerini en basit haliyle anlatacağız.
1-10: Temel Kripto Terimleri
- Blockchain (Blok Zinciri): İşlemlerin merkeziyetsiz ve değiştirilemez şekilde kaydedildiği dijital defter sistemi.
- Bitcoin (BTC): İlk ve en popüler kripto para birimi. 2009’da Satoshi Nakamoto tarafından geliştirildi.
- Altcoin: Bitcoin dışındaki tüm kripto paraları ifade eder. (Ethereum, Solana, Cardano vb.)
- Wallet (Cüzdan): Kripto paraları saklamak için kullanılan dijital cüzdan.
- Private Key (Özel Anahtar): Cüzdan erişimini sağlayan gizli anahtar. Kaybedilirse erişim mümkün olmaz.
- Public Key (Genel Anahtar): Cüzdanın adresidir, para almak için paylaşılabilir.
- Gas Fee (İşlem Ücreti): Kripto para transferlerinde veya akıllı sözleşme işlemlerinde ödenen ağ ücreti.
- Smart Contract (Akıllı Sözleşme): Şartları otomatik olarak yerine getiren kodlanmış anlaşmalar.
- NFT (Non-Fungible Token): Tekil ve değiştirilemez dijital varlıkları temsil eden token’lar.
- Staking: Kripto paraları belirli bir süre kilitleyerek ödül kazanma yöntemi.
11-20: Piyasa Terimleri
- Mining (Madencilik): İşlem doğrulama sürecinde bilgisayar gücü kullanarak yeni blok üretme.
- HODL: Kripto para fiyatlarındaki dalgalanmalara rağmen satmadan elde tutma stratejisi.
- FOMO (Fear of Missing Out): Fırsatı kaçırma korkusuyla yapılan aceleci yatırım.
- FUD (Fear, Uncertainty, Doubt): Piyasada korku ve belirsizlik yaratarak fiyatları düşürmeye yönelik strateji.
- Pump: Bir kripto paranın fiyatının spekülatif olarak şişirilmesi.
- Dump: Pump sonrası yapılan ani satışlarla fiyatın sert düşürülmesi.
- Rug Pull: Bir proje sahiplerinin yatırımcı fonlarını alarak ortadan kaybolması.
- Launchpad: Yeni projelerin ilk kez halka arz edildiği platformlar.
- Bull Market (Boğa Piyasası): Fiyatların genel olarak yükseldiği piyasa dönemi.
- Bear Market (Ayı Piyasası): Fiyatların düştüğü ve yatırımcıların temkinli olduğu piyasa dönemi.
21-30: Kripto Ticareti Terimleri
- Exchange (Borsa): Kripto para alım satımı yapılan platformlar. (Binance, Coinbase vb.)
- Liquidity (Likidite): Bir varlığın kolayca nakde çevrilebilme durumu.
- Market Order: Güncel piyasa fiyatından hemen alım veya satım emri verme.
- Limit Order: Belirli bir fiyat seviyesinde alım veya satım emri belirleme.
- Slippage: Emir verildiği anda fiyatın değişmesi nedeniyle oluşan kayma.
- Whale (Balina): Büyük miktarda kripto paraya sahip yatırımcı.
- Tokenomics: Bir kripto paranın arz, dolaşım ve ekonomik modelini inceleyen terim.
- ATH (All-Time High): Bir kripto paranın ulaştığı en yüksek fiyat seviyesi.
- ATL (All-Time Low): Bir kripto paranın gördüğü en düşük fiyat seviyesi.
- Stop-Loss: Zararı minimize etmek için belirli bir seviyede satış emri verme.
31-40: Teknik ve Geliştirici Terimleri
- DAO (Decentralized Autonomous Organization): Merkeziyetsiz şekilde yönetilen organizasyon.
- DeFi (Decentralized Finance): Aracı olmadan, blockchain üzerinden finansal işlemler yapma.
- CeFi (Centralized Finance): Merkezi kurumlar tarafından yönetilen finansal sistem.
- Layer 1: Bitcoin, Ethereum gibi temel blockchain ağları.
- Layer 2: Ethereum’un işlem hızını artıran ek katman çözümleri (Polygon, Arbitrum vb.).
- Bridge (Köprü): Farklı blockchain ağları arasında varlık transferini sağlayan sistem.
- Node: Blockchain ağına bağlı ve işlemleri doğrulayan bilgisayarlar.
- Hash Rate: Madencilik gücünü ifade eden ölçü birimi.
- 51% Attack: Bir blockchain ağının işlem gücünün %51’inin tek bir grup tarafından ele geçirilmesi.
- Fork: Blockchain ağında yapılan güncellemeler veya bölünmeler.
41-51: Yeni Trendler ve Riskli Terimler
- Airdrop: Kullanıcılara ücretsiz kripto para dağıtımı.
- Yield Farming: Kripto varlıkları DeFi platformlarında değerlendirerek faiz kazancı elde etme yöntemi.
- Impermanent Loss: Likidite havuzlarına yatırım yapıldığında ortaya çıkabilecek geçici zarar.
- Metaverse: Sanal dünyalarda blockchain teknolojisi ile oluşturulan dijital evrenler.
- Play-to-Earn: Oyun oynayarak kripto para veya NFT kazanmayı sağlayan model.
- ICO (Initial Coin Offering): Yeni bir kripto para projesinin fon toplamak için yaptığı ilk satış.
- IEO (Initial Exchange Offering): Borsalar üzerinden gerçekleştirilen ilk token satışları.
- DEX (Decentralized Exchange): Merkezi olmayan borsalar (Uniswap, PancakeSwap vb.).
- CEX (Centralized Exchange): Merkezi borsalar (Binance, Kraken vb.).
- Stablecoin: Değeri genellikle 1 dolara sabitlenmiş kripto paralar (USDT, USDC vb.).
- Liq Olmak (Likidasyon): Kaldıraçlı işlemlerde teminatın yetersiz kalması sonucu pozisyonun otomatik olarak kapatılması. Yatırımcı tüm parasını kaybedebilir. Eğer piyasa tahmininin tersine hareket ederse ve yeterli teminatın yoksa borsa pozisyonu kapatır ve “liq oldum” denir.
Bu terimler kripto para piyasasını anlamak ve yatırım yaparken bilinçli hareket etmek için temel bilgilerdir. Kripto dünyası sürekli gelişiyor, bu nedenle yeni terimleri takip etmek yatırımcılar için büyük bir avantaj sağlar.
NOT: Kripto para işlemleri yüksek risk içerir. Yatırım yapmadan önce detaylı araştırma yapmanızı öneririz.
