Narsist Kimdir?
Narsizm terimi, Yunan mitolojisindeki kendi yansımasına aşık olan Narkissos efsanesinden türemektedir. Günümüzde ise “narsist” kelimesi, gündelik dilde abartılı özgüvene, kendini beğenmişliğe ve başkalarının duygularına karşı kayıtsızlığa sahip kişileri tanımlamak için sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak psikoloji alanında narsisizm, bir kişilik özelliği olabileceği gibi, daha ciddi bir ruh sağlığı durumu olan Narsistik Kişilik Bozukluğu (NKB)’nun da bir parçasıdır.
Narsisizm, kişinin kendine aşırı hayranlık duyması, sürekli takdir ve onay beklemesi, başkalarının ihtiyaçlarını göz ardı etmesi ve empati eksikliği ile karakterize edilen bir kişilik özelliğidir. Narsisistik Kişilik Bozukluğu (NKB), Psikiyatri ve klinik psikoloji alanında yaygın olarak kabul gören, Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) tarafından yayınlanan DSM-5’te yani Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ,5th Edition (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) tanımlanan bir kişilik bozukluğudur.
Narsist Olarak Tanımlanan Kişilerde Dikkat Çeken En Belirgin Özellikleri Kısaca;
NKB, kişinin kendilik algısında abartılı bir büyüklük, üstünlük ve özel olma inancı taşıdığı, sürekli hayranlık beklentisi içinde olduğu, empati eksikliği yaşadığı ve başkalarını kendi amaçları doğrultusunda kullanma eğiliminde olduğu bir kişilik bozukluğudur. Bu bireyler, başarılarını ve yeteneklerini abartma, sürekli övgü bekleme, eleştirilere karşı aşırı hassasiyet gösterme ve başkalarını kıskanma ya da başkalarının kendilerini kıskandığına inanma gibi belirgin özellikler sergilerler.
Narsist Olarak Tanımlanan Kişilerde Sıklıkla Görülen Özellikleri detaylandırırsak;
Abartılı Kendilik Algısı: Kendilerini diğerlerinden üstün, özel ve eşsiz görme eğilimindedirler. Başarılarını ve yeteneklerini abartır, tanınma ve hayranlık beklerler.
Sürekli Hayranlık İhtiyacı: Başkalarının sürekli olarak kendilerine hayranlık duymasına ihtiyaç duyarlar. Bu hayranlık beklentisi karşılanmadığında hayal kırıklığı, öfke veya aşağılanma hissedebilirler.
Empati Eksikliği: Başkalarının duygu ve ihtiyaçlarını anlamakta ve bunlara duyarlılık göstermekte zorlanırlar. Kendi ihtiyaç ve arzularını her zaman ön planda tutarlar.
Haklılık Duygusu: Her şeyin en iyisine sahip olma ve özel muamele görme beklentisi içindedirler. Kuralların kendileri için farklı işlemesi gerektiğine inanabilirler.
Başkalarını Sömürme: Kendi amaçlarına ulaşmak için başkalarını kullanmaktan çekinmezler. İlişkileri genellikle tek taraflı ve çıkar odaklıdır.
Kıskançlık: Başkalarının başarılarını ve sahip olduklarını kıskanabilirler ya da başkalarının kendilerini kıskandığına inanabilirler.
Kibirli Davranışlar: Kendilerini beğenmiş, küstah ve başkalarını küçümseyen bir tavır sergileyebilirler.
Narsisizm 2 türde gözlemleniyor bunlar;
1-Büyüklenmeci Narsisizm (Grandiose Narcissism)
Büyüklenmeci Narsisizm taşıyan kişiler; dışa dönük, dominant, kendini üstün görme özelliklerini taşıyorlar. Davranışları şekilleri ise; liderlik iddiası, gösteriş merakı, başkalarını küçümseme olarak gözlemleniyor.
2- Kırılgan Narsisizm (Vulnerable Narcissism)
Kırılgan Narsisizm taşıyan kişiler; içe dönük, aşağılık duygusuyla birlikte gizli üstünlük hissi özelliklerini taşıyorlar. Davranışları şekilleri ise; kolay incinme, kurban psikolojisi, pasif-agresif tavırlar olarak gözlemleniyor.
Narsisizm ile İlgili Bilimsel Araştırmalar
Narsisizm, psikoloji alanında uzun yıllardır ilgi odağı olmuş ve üzerine çok sayıda araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalar, narsisizmin kökenleri, farklı türleri, etkileri ve tedavi yaklaşımları gibi çeşitli konulara odaklanmıştır. İşte narsistlerle ilgili yapılan bazı önemli araştırma alanları:
1-Narsisizmin Kökenleri: Doğa mı, Yetiştirme mi?
Narsisizmin Kökenleri: Araştırmacılar, narsisizmin gelişiminde genetik yatkınlık, çocukluk dönemi aşırı övgü, ihmal, tutarsız ebeveynlik gibi deneyimleri ve kültürel faktörlerin rolünü incelemektedirler. Bazı çalışmalar, ebeveynlerin çocuklarını aşırı derecede idealize etmesinin veya tam tersi, duygusal ihtiyaçlarını sürekli olarak ihmal etmesinin narsistik özelliklerin gelişimine katkıda bulunabileceğini göstermektedir.
2008- Vernon et al. Twin Studies (İkiz Çalışmaları), genetik faktörlerin narsisizmde %30-60 etkili olduğu bulunmuştur.
2015-Brummelman et al. Ebeveyn Tutumları, aşırı övgü ve şımartıcı ebeveynlik tarzının büyüklenmeci narsisizmi, duygusal ihmalin ise kırılgan narsisizmi tetiklediği gösterilmiştir.
2-Narsisizm ve İlişkiler
Narsisizmin İlişkiler Üzerindeki Etkisi: Narsistik özelliklere sahip bireylerin romantik ilişkileri, arkadaşlıkları ve aile ilişkileri sıklıkla sorunlu olmaktadır. Araştırmalar, narsistlerin partnerlerini manipüle etme, empati kurmama, sadakatsizlik gösterme ve istismarcı davranışlar sergileme olasılıklarının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum, partnerlerde duygusal yıpranmaya, özgüven kaybına ve hatta travmaya yol açabilir.
Campbell & Foster ,2002 yılında narsistlerin ilişkilerde daha az bağlılık gösterdiği, aldatma eğiliminin yüksek olduğu bulunmuştur.
2011 Fan et al. fMRI çalışmaları, narsistlerin beyinlerinde empati ile ilgili bölgelerin (insula, anterior cingulate cortex) daha az aktif olduğunu göstermiştir.
3-Narsisizm ve Sosyal Medya İlişkisi
Narsisizm ve Sosyal Medya: Sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte, araştırmacılar narsisizm ve sosyal medya kullanımı arasındaki ilişkiyi incelemeye başlamışlardır. Bazı çalışmalar, narsistik özelliklere sahip bireylerin sosyal medyayı daha fazla kullandığını, daha fazla sayıda “selfie” paylaştığını ve daha fazla beğeni ve takipçi arayışında olduğunu göstermektedir. Sosyal medyanın, narsistik eğilimleri pekiştirebileceği veya görünürlüğünü artırabileceği düşünülmektedir.
2015 yılında yapılan Fox & Rooney ‘in araştırmasında; “Selfie” Kültürü, büyüklenmeci narsisizm ile sosyal medyada sık selfie paylaşma arasında güçlü bir bağ bulunmuştur.
2008 yılında yapılan Buffardi & Campbell ‘ın araştırmasında; Takipçi Sayısı ve beğeni bağımlılığı, narsistlerin sosyal medyada daha fazla takipçi toplama eğiliminde olduğu, ancak gerçek yakın ilişkilerde başarısız oldukları belirtilmiştir.
4-Narsisizm ve İş Yaşamı
Narsisizm ve İş Hayatı: Narsisistik özelliklerin iş hayatındaki etkileri de araştırılmaktadır. Bazı araştırmalar, narsistlerin liderlik pozisyonlarına yükselme olasılıklarının daha yüksek olabileceğini, ancak ekip çalışmasında zorluklar yaşayabildiklerini ve etik dışı davranışlara daha yatkın olabildiklerini göstermektedir.
2015 Grijalva et al. Araştırmasında; Liderlikte Narsisizm, büyüklenmeci narsistlerin kısa vadede karizmatik lider olarak algılandığı, ancak uzun vadede takım performansını düşürdüğü bulunmuştur.
2012 Jonason et al. Araştırmasında; İşyerinde Manipülasyon, Narsistlerin iş yerinde “karanlık üçlü” bunlar narsisizm, makyavelizm, psikopat özellikleri nedeniyle daha fazla politik taktik kullandığı tespit edilmiştir.
Narsisistik Kişilik Bozukluğu (NKB) Tedavisi Nedir?
Narsisizmin Tedavisi: Narsistik Kişilik Bozukluğu’nun tedavisi zorlu bir süreç olabilir çünkü narsistler genellikle sorunlarının farkında değildirler veya yardım aramaya direnç gösterirler. Ancak psikoterapi, özellikle uzun süreli psikodinamik terapi özellikle şema terapisi ve bilişsel davranışçı terapi gibi yaklaşımlar, narsistik özelliklere sahip bireylerin kendilik algılarını, empati becerilerini ve ilişki kurma biçimlerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.
Narsizm, bireyin kendisiyle olan ilişkisinden başlayarak, başkalarıyla kurduğu tüm ilişkilere yansıyan karmaşık bir olgudur. Narsistik Kişilik Bozukluğu, kişinin yaşam kalitesini ve çevresindeki insanların iyiliğini olumsuz yönde etkileyebilen ciddi bir ruh sağlığı durumudur. Narsisizm üzerine yapılan araştırmalar, bu karmaşık yapıyı anlamamıza ve daha etkili tedavi yaklaşımları geliştirmemize yardımcı olmaktadır. Ancak, narsisizmin farklı boyutlarını ve bireyler üzerindeki çeşitli etkilerini tam olarak anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Unutulmamalıdır ki, “narsist” etiketi gelişi güzel kullanılmamalı ve NKB tanısı yalnızca uzman bir ruh sağlığı profesyoneli tarafından konulmalıdır
Kaynaklarımız: Brummelman, Origins of narcissism in children, PNAS. Campbell, W. K., & Foster, J. D., Narcissism and commitment in romantic relationships. Journal of Personality and Social Psychology, Grijalva, E., et al., Narcissism and leadership: A meta-analytic review. The Leadership Quarterly.
